ราชวงศ์ซ่งเหนือ-ซ่งใต้
แผ่นดินจีนเจริญรุ่งเรืองถึงขีดสุดในยุคสมัยราชวงศ์ถัง โดยเฉพาะรัชสมัยของพระเจ้าถังไท่จงฮ่องเต้ แผ่นดินเจริญรุ่งเรืองในทุกๆ ด้าน นครหลวงฉางอันได้รับการยกย่องว่าเป็นเมืองแรกที่มีประชากรมากถึงล้านคน ในยุคสมัยต่อๆ มาโดยเฉพาะหลังจากยุคของพระจักรพรรดินีบูเช็คเทียน แผ่นดินก็เริ่มเสื่อมลง เนื่องจากฮ่องเต้องค์ต่อๆ มาไม่มีความสามารถมากนัก และในที่สุดแผ่นดินจีนก็เกิดความวุ่นวาย กองกำลังจากต่างแดนบุกเข้ายึดเมืองได้ อิทธิพลของราชสำนักเสื่อมถอยลง จนในที่สุดราชสำนักถังล่มสลาย และหลังจากสิ้นราชวงศ์ถังแล้ว บรรดาหัวเมืองต่างๆ ได้แบ่งแยกอำนาจจนกลายเป็นยุคสมัยที่เรียกว่า ห้าราชวงศ์สิบอาณาจักร
พระจักรพรรดิถังไท่จงฮ่องเต้
ในยุคสมัยห้าราชวงศ์สิบอาณาจักรนี้เป็นยุคสมัยแห่งความวุ่นวาย มีการแย่งชิงอำนาจและทำศึกสงครามอยู่บ่อยครั้ง จนเมื่อเจ้ากวงยิ่น ผู้บัญชาการทหารของราชวงศ์โจว ได้ก่อการยึดอำนาจและสถาปนาราชวงศ์ซ่งขึ้นมา มีเมืองไคฟงเป็นเมืองหลวง และใช้เวลาอีกเพียงแค่ 20 ปี ราชวงศ์ซ่งก็สามารถรวบรวมแผ่นดินทั้งหมดให้เป็นปึกแผ่นได้ แต่ด้วยนโยบายทางการทหารที่ลดอำนาจทางการทหารให้น้อยลง จนเป็นยุคที่มีอาณาจักรต่างชาติ เช่น ซีตัน และเหลียวเกิดขึ้น และได้ทำการคุกคามแผ่นดินจีน ดังนั้นยุคสมัยราชวงศ์ซ่งจึงเป็นยุคที่มีความวุ่นวาย มีศึกสงครามจากอาณาจักรต่างแดนเกิดขึ้นตลอดเวลา และราชสำนักซ่งก็อ่อนแอ ทำให้ในยุคสมัยต่อๆ มามีการนำเรื่องราวที่เกิดขึ้นในช่วงนี้ไปแต่งเป็นบทประพันธ์และบทวรรณกรรมมากมาย เช่น เปาบุ้นจิ้น นวนิยายกำลังภายในมังกรหยก ขุนศึกตระกูลหยาง เป็นต้น
เปาบุ้นจิ้น
ในปี ค.ศ. 1118 เป็นช่วงท้ายๆ ของราชวงศ์ซ่ง ได้เกิดเหตุการณ์กบฏซ่งเจียงขึ้น โดยมีฐานที่มั่นอยู่ที่เขาเหลียงซาน และจากเรื่องราวดังกล่าวจึงกลายมาเป็นวรรณกรรมเรื่อง 108 ผู้กล้าแห่งเขาเหลียงซาน ที่เป็น 1 ใน 4 วรรณกรรมยอดเยี่ยมของจีน ร่วมกับสามก๊ก ไซอิ๋ว และความฝันในหอแดง
ยุคสมัยฮ่องเต้ซ่งฮุยจงนั้น ราชสำนักเกิดความแตกแยกเป็นอย่างมาก เหล่าขุนนางกังฉินที่นำโดยเกาฉิวได้เข้ามามีบทบาทในทางการเมืองและฉกฉวยโอกาส จนสร้างความเดือดร้อนให้กับประชาชนไปทุกหย่อมหญ้า เหล่าผู้กล้าที่ถูกกลั่นแกล้งจากทางการหลายคนได้ไปรวมตัวกันที่เขาเหลียงซาน ก่อตั้งกองกำลังเพื่อที่จะล้มขุนนางกังฉิน แม้จะมีความกล้าหาญแต่เนื่องจากขาดแผนการณ์ที่ดี รวมถึงการถูกหลอกใช้จากเกาฉิวผ่านทางราชโองการปลอม ทำให้เหล่าผู้กล้าล้มตายไปเป็นจำนวนมาก และแพ้ให้แก่ราชสำนักซ่งไปในที่สุด
แม้ว่า 108 ผู้กล้าแห่งเขาเหลียงซานจะไม่ประสบกับชัยชนะ แต่ในช่วงเวลาดังกล่าว อาณาจักรต่างแดนอื่นๆ ที่มีดินแดนในแผ่นดินจีนก็ขยายอำนาจและกำลังพลจนราชสำนักซ่งไม่สามารถต้านทานไว้ได้ จึงต้องย้ายเมืองหลวงไปทางตอนใต้ นักประวัติศาสตร์จึงแบ่งราชวงศ์ซ่งออกเป็น 2 สมัยคือ ราชวงศ์ซ่งเหนือและราชวงศ์ซ่งใต้ ราชวงศ์ซ่งใต้สิ้นสุดลงเมื่ออาณาจักรมองโกลที่นำโดยกุบไลข่านเข้ายึดครองแผ่นดิน ทำการสถาปนาราชวงศ์หยวนและปกครองแผ่นดินจีนอีกกว่าร้อยปี
แผนที่ยุคสมัยราชวงศ์ซ่ง