เทศกาลไหว้บ๊ะจ่างและวันกวีจีน เกี่ยวข้องกันอย่างไร??
วันที่ 26 มิถุนายนของทุกปี เป็นวันคล้ายวันเกิดของสุนทรภู่ กวีเอกที่ได้รับฉายาว่าเป็น “เชคสเปียร์ของเมืองไทย” ซึ่งมีชีวิตอยู่ในช่วงต้นกรุงรัตนโกสินทร์ตั้งแต่สมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกจนถึงสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว และในเดือนมิถุนายนนี้ยังเป็นเดือนของวันกวีจีนอีกด้วย
ในวันที่ 5 เดือน 5 ตามปฏิทินจันทรคติ เป็นอีกหนึ่งวันเทศกาลสำคัญของจีน นั้นคือวันเทศกาลไหว้บ๊ะจ่าง หรืออีกชื่อเรียกว่าเทศกาลตวนอู่ เป็นงานเทศกาลเพื่อรำลึกถึงคุดก้วน หรือ ชูหยวน จินตกวีเอกสำคัญของจีน
ในสมัยจ้านกว๋อ (เลียดก๊ก) ชูหยวน เกิดเมื่อปี พ.ศ. 203 ในรัชสมัยของฉู่ซวนหยาง ด้วยความสามารถ ฉลาดเฉลียว และความซื่อสัตย์สุจริต ทำให้ชูหยวนได้รับความไว้วางใจเป็นอย่างมากจากฉู่ไหวหวาง จนได้รับแต่งตั้งให้ดำรงตำแหน่ง “จั่วถู” ซึ่งเทียบเท่าตำแหน่งรองนายกรัฐมนตรีในปัจจุบัน ตั้งแต่อายุเพียง 25 ปี
ชูหยวนมีความตั้งใจแน่วแน่ที่จะใช้ความรู้ความสามารถของตนสร้างให้แคว้นฉู่เจริญรุ่งเรือง ให้ประชาชนมีความเป็นอยู่ที่ดีมีความสุข โดยคิดที่จะปฏิรูปกฎหมายเสียใหม่ ถึงแม้ว่าในช่วงต้นจะได้รับการสนับสนุนจากฉู่ไหวหวาง แต่แนวคดิของชูหยวนทำให้ต้องขัดแย้งกับกลุ่มอำนาจเก่าที่เสียผลประโยชน์ นำโดยจิ้นซ่าง ซึ่งมีสนมคนโปรดของฉู่ไหวหวางหนุนหลังอยู่ โดยพยายามที่จะใส่ร้ายชูหยวนตลอดเวลา จนฉู่ไหวหวางเริ่มไม่สนพระทัยต่อชูหยวนแม้ว่าจะเสนอความคิดที่โดดเด่นสักเพียงใด ทำให้ชูหยวนหมดหวังในการปฏิบัติหน้าที่และใช้เวลาไปกับการแต่งบทกวีมากยิ่งขึ้น
แคว้นฉินเองก็มีความคิดที่จะยึดครองแคว้นฉู่ให้ได้ แต่สนธิสัญญาเป็นพันธมิตรกับแคว้นฉีซึ่งชูหยวนสร้างไว้กลับเป็นอุปสรรคในการยึดครอง แคว้นฉินจึงใช้เงินและทองคำติดสินบนจิ้นซ่างและนางเจิ้งสิ้ว แกนนำของกลุ่มอำนาจเก่าที่เป็นศัตรูของชูหยวน ให้ดำเนินการขับไล่ชูหยวนออกจากราชการ และให้ฉู่ไหวหวางดำเนินการประกาศตัดความสัมพันธ์กับแคว้นฉี โดยที่ว่าแคว้นฉินจะมอบดินแดน 600 ลี้เป็นข้อแลกเปลี่ยน แต่เมื่อฉู่ไหวหวางดำเนินการแล้วแคว้นฉินหาได้ดำเนินการตามที่สัญญาไม่ ฉู่ไหวหวางจึงยกกองทัพบุกแค้วนฉินในปี พ.ศ.231 แต่ก็พ่ายแพ้กลับมา อีกทั้งยังเสียดินแดนไปบางส่วนอีกด้วย
ทางด้านแคว้นฉีที่ไม่พอใจที่แคว้นฉู่ประกาศตัดความสัมพันธ์จึงยกทัพมายึดครองดินแดนบางส่วนด้วยเช่นกัน แต่ไม่นานจางอี้ได้วางแผนเสนอข้อตกลงให้ฉู่ไหวหวางเดินทางไปเจรจากับฉินอ๋อง ด้วยคำยุยงจากจิ้นซ่างทำให้ถูกกองกำลังแคว้นฉินจับตัว กักขังจนเสียชีวิตในอีกสามปีต่อมา
เมื่อฉู่ไหวหวางถึงแก่กรรมแล้ว ฉู่ฉิงเซี่ยงหวาง ได้ขึ้นครองราชย์แทน ชูหยวนหวังว่าอ๋องคนใหม่จะโกรธแค้นที่บิดาถูกยุยงจนถูกจับตัว จึงเสนอให้ฉู่ฉิงเซี่ยงหวางลงโทษจิ้นซ่างและพวก แต่กลับเป็นชูหยวนเองที่ถูกลงโทษขับไล่ออกจากราชการและเนรเทศไปอยู่แถวเชียงหนาน ห้ามกลับสู่เขตเมืองหลวงอีกต่อไป
ขณะนั้นเป็นปี พ.ศ. 247 ชูหยวนมีอายุได้ 48 ปี เมื่อถูกเนรเทศ ชูหยวนได้ประพันธ์บทกวีต่างๆ มากมาย ที่แสดงถึงความคิดทางสังคมและการเมือง รวมถึงปณิธานของชูหยวนเองที่มีต่อประเทศชาติ เช่น จี๋ซ่ง, จิ่วเกอ, หลี่เซ่า, เทียนเวิ่น เป็นต้น
ในปี พ.ศ. 265 ขณะที่ชูหยวนอายุได้ 66 ปี หยิ่งตูเมืองหลวงของแคว้นฉู่ถูกแคว้นฉินเข้ายึดครองได้เป็นผลสำเร็จ ชูหยวนได้แต่งบทกวี อายหยิ่ง (สมเพชหยิ่งตู) ขึ้น บทกวีชิ้นนี้มีเนื้อหาแสดงความโศกเศร้าที่ต้องสิ้นชาติ และ เส้อเจียง, ซือหว่างยือ และ หวนซา จากนั้นเขาได้อุ้มก้อนหินก้อนใหญ่และกระโดดลงสู่แม่น้ำมี่หลอเจียง เมื่อวันที่ 5 เดือน 5 ปีเดียวกัน
ชูหยวนเป็นกวีและขุนนางที่ประชาชนรักเพราะยืนหยัดเคียงข้างประชาชนเรื่อยมา เมื่อทราบข่าวที่ชูหยวนกระโดดน้ำฆ่าตัวตายแล้ว ชาวประมงในแถบนั้นต่างก็พากันออกเรือเพื่อไปค้นหาศพ และเพื่อป้องกันไม่ให้ปลาเล็กปลาน้อยมาแทะกินศพ จึงเอาข้าวปลาอาหาร โยนลงน้ำ แต่ก็หาศพของซูหยวนไม่พบ ในปีต่อมาชาวบ้านก็มาโยนอาหารเช่นนี้เพื่อเป็นการรำลึกถึงชูหยวน เมื่อทำไปได้ 2 ปี มีชาวบ้านในละแวกนั้นฝันเห็นชูหยวนในชุดอันสวยงาม มาบอกว่าที่ชาวบ้านโยนอาหารนั้น เขาขอบคุณเป็นอย่างมากแต่อาหารที่ส่งมานั้นถูกปลาเล็กปลาน้อยกินไปหมดแล้ว เหลือถึงชูหยวนเพียงเล็กน้อย ชาวบ้านได้ถามกลับไปว่าให้ทำอย่างไร ชูหยวนบอกว่าให้นำข้าวห่อในใบไม้แล้วโยน เพื่อเป็นการหลอกปลาว่าเป็นเพียงต้นไม้ จะไม่แทะกิน ในปีต่อมาเขาก็ยังมาเข้าฝันชาวบ้านอีกว่า เขาได้รับอาหารมากขึ้นแต่ก็ยังมีบางส่วนที่ถูกแทะกิน เขาจึงบอกให้ชาวบ้านออกเรือเป็นรูปมังกร เพื่อหลอกว่าเป็นการนำมาถวายเทพเจ้ามังกร ปลาทั้งหลายจะได้ไม่แทะกิน
ดังนั้น เทศกาลไหว้บ๊ะจ่าง จึงเป็นเทศกาลที่ชาวจีนจัดขึ้นทุกปี เพื่อรำลึกถึงการจากไปของกวีเอกของจีน นามว่า ชูหยวน โดยการใช้อาหารที่ห่อด้วยใบไม้ หรือที่เรียกว่า บ๊ะจ่าง ซึ่งเป็นอาหารคาวที่ทำด้วยข้าวเหนียวนำมาผัดน้ำมัน มีไส้หมูเค็มหรือหมูพะโล้ กุนเชียง ไข่เค็มเฉพาะไข่แดง กุ้งแห้ง เห็ดหอม เป็นต้น ห่อด้วยใบไผ่แล้วนึ่งให้สุก นอกจากนี้ ในเทศกาลดังกล่าวบางพื้นที่ยังจัดให้มีการแข่งเรือมังกรขึ้นด้วย
ขอบคุณภาพจาก
http://commons.wikimedia.org/wiki/File:EN-WarringStatesAll260BCE.jpg